Giấy Trúc Chỉ – Nghệ thuật mới lạ từ loại giấy Trúc Chỉ

Giấy trúc chỉ và nghệ thuật bắt nguồn từ loại giấy này được tiến sĩ Phạm Hải Bằng nghiên cứ ra. Từ đây nghệ thuật trúc chỉ ngày càng phát triển ở Huế và lan rộng ra khắp cả nước.

Giấy Trúc Chỉ - Nghệ thuật mới lạ từ loại giấy Trúc Chỉ

Giấy Trúc Chỉ – Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Giấy trúc chỉ là gì và cách làm ra giấy trúc chỉ?

Giấy Trúc Chỉ là gì?

Giấy Trúc Chỉ - Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Giấy Trúc Chỉ (tạm hiểu là giấy làm từ tre.  Ban đầu là một loại giấy thủ công do họa sĩ Phan Hải Bằng và các cộng sự phát minh. Giấy được làm từ các nguyên liệu phổ biến tại nước ta như tre trúc, rơm rạ, mía, chuối. Nhưng nguyên liệu tre được ưu tiên chọn lựa, do sự phổ biến của nó. Rất nhanh sau đó, trúc chỉ tiệm cận thành một ngôn ngữ, rồi một loại hình nghệ thuật đồ họa – đồ họa trúc chỉ (trucchigraphy).

Nguồn gốc ra đời của giấy Trúc Chỉ

Giấy Trúc Chỉ - Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Giấy Trúc Chỉ có nguồn gốc từ nghề giấy thủ công truyền thống. nhưng đã nhanh chóng vượt thoát khái niệm đó để đi xa hơn câu chuyện của một tấm giấy thông thường, xa hơn một chất liệu nền nhằm hỗ trợ cho công việc sáng tạo thông thường. Nó có tiếp biến văn hóa, nhưng không mô phỏng chất liệu, không phục dựng các kỹ thuật làm giấy từ truyền thống.

Cách làm ra giấy Trúc Chỉ – Nghệ thuật Trúc chỉ độc đáo và mới lạ

Giấy Trúc Chỉ - Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Tre được bóc vỏ cật, cắt bỏ mắt, chẻ nhỏ đem ngâm trong nước một đêm, sau đó nấu với nước vôi khoảng12 tiếng rồi đem xả sạch với nước. Tiếp đó chọn lọc và phân loại các loại xơ tre rồi nghiền nhỏ thành bột giấy, công đoạn cuối cùng là xeo giấy

Để Trúc Chỉ trở thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo đó còn tùy thuộc vào quy trình xeo giấy. Để tạo ra một tác phẩm từ trúc chỉ có 2 cách

  • Cách thứ nhất, bột giấy tre cho vào bể nước sâu dùng gậy đánh cho tan đều trong nước, dùng khuôn múc bột giấy, sau đó trải ra thành một tệp đưa vào máy ép cho khô nước rồi đem phơi khô.
  • Cách thứ hai, khung xeo được cho vào bể nước cạn, cho bột giấy tre vào khung, vỗ đều và nhấc ra, dùng nước phun trên mặt giấy đang ướt có các hình hoa văn chuẩn bị sẵn để tạo ra những hoa văn chìm rồi mang phơi khôGiấy Trúc Chỉ - Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Ngoài ra trong quy trình làm giấy, tiến sĩ Phạm Hải Bằng trực tiếp thổi “hồn” cho từng tờ giấy. Chính vì thế nên giấy Trúc Chỉ thường là độc bản, ít có những tờ giống nhau.

Một số ứng dụng từ nghệ thuật giấy trúc chỉ

Giấy Trúc Chỉ - Một nghệ thuật mới lạ từ đây

Tiến sĩ Phạm Hải Bằng cùng với các sinh viên ĐH Nghệ thuật Huế đã thực nghiệm Trúc Chỉ với các kỹ thuật chất liệu đồ họa như etching, lithograph, in kỹ thuật số… cũng cho kết quả tốt. Trúc Chỉ còn được dùng để thiết kế những tác phẩm mỹ thuật như chao đèn, hộp đựng quà, danh thiếp, bìa sách, nón, quạt, diều… Còn tại XQ Sử quán Đà Lạt, các nghệ nhân đang dùng Trúc Chỉ để thêu tranh, vẽ chân dung, phong cảnh…Những tranh giấy Trúc chỉ được sử dụng trong phòng thờ tạo nên một nét đẹp mới lạ cho không gian linh thiêng Việt.

Xem thêm: